Ο εθισμός στο διαδίκτυο

Από την Μαρία Μπάδα Ψυχολόγο, Επικοινωνιολόγο, ΜΑ, Υπ. Διδάκτορα Παντείου

 Η Διαταραχή Εθισμού στο Διαδίκτυο (IAD), ή ευρύτερα η υπερβολική χρήση του Internet, η προβληματική χρήση του υπολογιστή ή παθολογική χρήση του υπολογιστή, είναι η υπερβολική χρήση του υπολογιστή που επηρεάζει την καθημερινή ζωή. Η Διαταραχή Εθισμού στο Διαδίκτυο, είχε αρχικά προταθεί ως μια διαταραχή σε μια σατιρική φάρσα από τον Ivan Goldberg, MD, το 1995.

Οι δραστηριότητες στο διαδίκτυο οι οποίες, αν γίνονταν κατά πρόσωπο, κανονικά θα έπρεπε να θεωρούνται προβληματικές, όπως ο εθισμός στα τυχερά παιχνίδια ή τα ψώνια, μερικές φορές ονομάζονται καθαροί καταναγκασμοί.  Άλλες, όπως η ανάγνωση ή τα παιχνίδια στον υπολογιστή, είναι ανησυχητικές μόνο στο βαθμό που οι εν λόγω δραστηριότητες παρεμβαίνουν τη φυσιολογική ζωή. Οι υποστηρικτές της κατάταξης της διαταραχής  συχνά διαχωρίζουν την Διαταραχή Εθισμού στο Διαδίκτυο σε υποτύπους ανάλογα με την δραστηριότητα, όπως υπερβολική, συντριπτική ή ακατάλληλη χρήση της πορνογραφίας, τυχερών παιχνιδιών, online κοινωνική δικτύωση, blogging, e-mail ή  ψώνια στο διαδίκτυο. Οι αντίπαλοι σημειώνουν ότι οι καταναγκαστικές συμπεριφορές δεν μπορούν οι ίδιες να είναι εθιστικές.

Μια μελέτη του 2009 πρότεινε ότι διαρθρωτικές αλλαγές του εγκεφάλου ήταν παρόντες σε αυτούς που κατατάσσονταν από τους ερευνητές ως εθισμένοι στο διαδίκτυο, παρόμοιες με εκείνες σε όσους κατατάσσονται ως χημικά εθισμένοι.

Στο δοκίμιό του: Εθισμός στο Διαδίκτυο, Μήπως υπάρχει πραγματικά; ο Mark Griffiths ορίζει ότι «ο τρόπος προσδιορισμού αν ο εθισμός της συμπεριφοράς είναι εθιστικός κατά μια μη μεταφορική έννοια, είναι να τον συγκρίνουμε με κλινικά κριτήρια για άλλους καθιερωμένους εθισμούς φάρμακο-κατάποσης» και ο Griffiths καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το διαδίκτυο ανταποκρίνεται  στα κριτήρια για εθισμό σε ένα μικρό αριθμό χρηστών. Από τότε όμως, έχουν αλλάξει αρκετά οι συνθήκες.

Το βασικό εύρημα της μελέτης των Siomos, Κ., et al. (2008), ήταν ότι η επικράτηση του εθισμού στο διαδίκτυο μεταξύ των Ελλήνων εφήβων εκτιμάται σε έως 8,2% (6,2% μεταξύ αγοριών, 2% για τα κορίτσια). Η έρευνα των Siomos, Κ., et al. (2008), είχε ως στόχο να αξιολογήσει την επικράτηση του εθισμού στο διαδίκτυο μεταξύ των Ελλήνων εφήβων μαθητών, ηλικίας 12 έως 18 ετών. Το δείγμα των 2.200 μαθητών προέρχονταν από 120 τάξεις μεταξύ 85 σχολείων στη Θεσσαλία. Το δείγμα περιλάμβανε το 10% όλων των τάξεων στα σχολεία της Θεσσαλίας. Η μέθοδος της τυχαιοποιημένης επιλογής σε κάθε σχολείο χρησιμοποιήθηκε για τη σύστασή του. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να συμπληρώσουν το Διαγνωστικό Ερωτηματολόγιο για τον Εθισμό στο Διαδίκτυο (YDQ), με βάση οκτώ κριτήρια, καθώς και έναν κατάλογο που περιελάμβανε κοινωνικοδημογραφικούς παράγοντες και ερωτήσεις σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου, την κοινωνική ζωή τους και τις συνήθειές τους.

Στην Ελλάδα, το 70,8% των εφήβων είχε πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Η πιο συχνή μορφή της χρήσης του διαδικτύου είναι σε παιχνίδια απευθείας σύνδεσης, που αντιπροσωπεύουν το 50,9% των χρηστών του διαδικτύου, καθώς και για τις υπηρεσίες παροχής πληροφοριών, που αντιπροσωπεύουν το 46,8%. Η επικράτηση του εθισμού στο διαδίκτυο μεταξύ των χρηστών του διαδικτύου στην Κεντρική Ελλάδα είναι 8,2%, και αυτό αφορά κυρίως τα αγόρια που παίζουν παιχνίδια online και επισκέπτονται ίντερνετ καφέ.

Παράγοντες όπως η οικιακή χρήση, οι συνήθειες χρήσης, οι ομάδες συζήτησης, οι υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τα παιχνίδια, το chatting και τα δημογραφικά στοιχεία είναι προάγγελοι της εξάρτησης του Διαδικτύου. Όσον αφορά την μεθοδολογία, η μελέτη των Siomos, Κ., et al. (2008), είχε επηρεαστεί από την μελέτη των Johansson και Götestam, η οποία χρησιμοποίησε το ίδιο μέσο και διεξήχθη μεταξύ της ίδιας ηλικιακής ομάδας. Η επανεξέταση των δύο μελετών, μας δείχνει ότι αν και η χρήση του διαδικτύου στους Έλληνες εφήβους είναι σχετικά χαμηλή σε σύγκριση με ότι στη Νορβηγία και σε άλλες χώρες, η προβληματική χρήση είναι αξιοσημείωτα υψηλότερη.

Το εύρημα αυτό είναι αρκετά ανησυχητικό, λαμβάνοντας υπόψη τον ταχύ ρυθμό ανάπτυξης του διαδικτύου που αναμένεται στην Ελλάδα μέσα στα επόμενα χρόνια. Η σχετικά υψηλότερη επικράτηση του εθισμού στο διαδίκτυο στους Έλληνες εφήβους και η στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των φύλων στην επικράτηση του εθισμού, υποδεικνύουν έντονα την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα στους αιτιολογικούς μηχανισμούς αυτής της συμπεριφοράς εθισμού.

Οι έρευνες δείχνουν ότι ο εθισμός στο διαδίκτυο και τα συναφή προβλήματα, όπως η παρενόχληση, η αναζήτηση και διακίνηση πορνογραφικού υλικού, αναμένεται να γίνουν  ευρέως διαδεδομένα στο προσεχές μέλλον. Η πρόληψη, η ενημέρωση του κοινού και η ενεργός συμμετοχή των εμπειρογνωμόνων που ασχολούνται με τους εθισμούς είναι απαραίτητες, ώστε να μπορεί να ληφθεί δράση, σε εθνικό επίπεδο, για τη μείωση της επίδρασης  ενός αναδυόμενου φαινομένου που συνδέεται με την κοινωνική, ψυχολογική και επαγγελματική δυσλειτουργία.

Πηγή : psychografimata.com